1984 (на белорусском языке) - страница 41

- Палова вады выкiпела, - сказала яна. - Зараз я ўстану i зраблю кавы. У нас яшчэ ёсць гадзiна. Калi ў цябе тушаць святло?

- У дваццаць тры трыццаць.

- У маiм iнтэрнаце ў дваццаць тры. Але табе трэба вярнуцца раней, бо... Гэй! Пайшла прэч, паганая жывёлiна!

Яна перавярнулася ў ложку, схапiла з падлогi туфлiк i з размаху шпурнула яго ў кут, рэзкiм юнацкiм узмахам рукi, зусiм гэтак, як аднойчы ўранку яна кiнула слоўнiк у Гольдштэйна пад час Двуххвiлiнкi Нянавiсцi.

- Што гэта было? - здзiўлена запытаўся ён.

- Пацук. Ён высунуў свой паскудны нос з-за шалёўкi. Там дзiрка. Але я добра яго напалохала.

- Пацукi, - прашаптаў Ўiнстан. - У гэтым пакоi!

- Ды яны тут паўсюль, - безуважна сказала Джулiя i легла зноў. - У нас у iнтэрнаце яны ёсць нават на кухнi. У Лондане ёсць раёны, дзе яны кiшма кiшаць. Ты ведаеш, што яны нападаюць на дзяцей? Але, на дзяцей. На некаторых вулiцах жанчыны баяцца пакiнуць дзiця адно на дзве хвiлiны. Вялiкiя бурыя пацукi. А самае жахлiвае, што гэтыя паганыя стварэннi заўсёды...

- Не кажы далей! - закрычаў Ўiнстан, шырока расплюшчыўшы вочы.

- Каханы! Ты ўвесь збялеў! Што з табою? Цi не ад пацукоў табе так блага?

- З усiх жахаў на свеце... пацук!

Яна прытулiла яго да сябе, абняла, нiбы хочучы супакоiць яго цеплынёй свайго цела. Ён расплюшчыў вочы не адразу. Некалькi хвiлiн яму здавалася, што ён зноў перажывае тое страшнае мроенне, што час ад часу наведвала яго праз усё жыццё. Карцiна была амаль заўсёды тая самая. Ён стаяў перад сцяною цемры, а па той бок сцяны было штосьцi невыноснае, штосьцi такое жахлiвае, што i падысцi было страшна. У сваiм сне ён заўсёды ў глыбiнi душы адчуваў самападман, бо, праўду кажучы, ён ведаў, што было за гэтай сцяною. I ён мог бы апошнiм жыццёвым намаганнем, нiбы вырваўшы кавалак мозгу, адкрыць тое святлу. Але заўсёды ён прачынаўся, так i не ўбачыўшы, што там было. Але яно нейкiм чынам было звязана з тым, што хацела сказаць Джулiя, калi ён яе перапынiў.

- Прабач, - сказаў ён. - Усё добра. Я не люблю пацукоў, вось i ўсё.

- Не хвалюйся, любы, гэтыя агiдныя стварэннi сюды не пралезуць. Калi мы будзем адыходзiць, я заткну дзiрку шматком радна, а калi прыйдзем другi раз, я прынясу трошкi алебастру i шчыльна закладу дзiрку.

Хвiлiна сляпога страху ўжо напалову забылася. Трошкi збянтэжаны, Ўiнстан сеў, абапершыся на бiльца ложка. Джулiя ўстала, надзела камбiнезон i зварыла кавы. Пах, што iшоў з рондаля, быў такi моцны i спакуслiвы, што яны зачынiлi акно, баючыся, каб хто з вулiцы не пачуў i не зацiкавiўся. Але яшчэ смачнейшым за каву быў аксамiтна-мяккi смак цукру, пра якi Ўiнстан пасля столькiх гадоў сахарыну амаль зусiм забыўся. Засунуўшы адну руку ў кiшэню, трымаючы ў другой лусту хлеба, намазаную варэннем, Джулiя задуменна хадзiла па пакоi. Яна безуважна агледзела кнiгi, адзначыла, як найлепей адрамантаваць раскладны стол, села ў стары фатэль - цi зручна ў iм сядзець, паглядзела з зычлiвай спагадай на дзiвацкi гадзiннiк з дванаццаццю лiчбамi. Яна прынесла з сабою ў ложак шкляное прэс-пап'е, каб паглядзець на яго пад лепшым святлом. Ўiнстан узяў яго ў яе з рук, як заўсёды, зачараваны мяккасцю i вадкай празрыстасцю шкла.

- Як ты думаеш, што гэта? - спыталася Джулiя.

- Я не думаю, каб гэта магло нечым быць, я маю на ўвазе, не думаю, каб гэтым хтосьцi некалi карыстаўся. Якраз гэта мне ў iм i падабаецца. Гэта маленькi кавалачак Гiсторыi, якi забылiся сфальшаваць. Гэта пасланне з мiнулага стагоддзя, трэба толькi ўмець яго прачытаць.

- А гэтая карцiна, - яна кiўнула галавой на гравюру, што вiсела перад ёй на сцяне. - Ёй таксама сто гадоў?

- Нават болей. Можа, i дзвесце. Цяпер абсалютна немагчыма вызначыць век чаго б там нi было.

Яна падышла да карцiны.

- Вось тут гэтая агiдная жывёлiна высунула нос, - сказала яна, пастукаўшы па шалёўцы пад самай карцiнай. Яна паглядзела на гравюру. - Што гэта за мясцiна? Я ўжо недзе гэта бачыла.

- Гэта царква, цi, прынамсi, некалi гэта было царквой. Яна звалася царквой Святога Клемента.

Яму прыгадаўся ўрывак вершыка, якому навучыў яго пан Чэрынгтан, i ён дадаў летуценна: "Апельсiны, лiмоны, бананы - б'юць званы ў Святога Клемана..." На ягоны подзiў, яна адказала вершыкам:

Ты тры фартынгi даць мне павiнен - б'юць званы ў Святога Марцiна.

Цi заплоцiш ты мне ў нядзелю - загудзелi званы ў Старым Бэйлi.

Далей я не памятаю. Але памятаю, што гэта канчаецца так:

Вось i свечка, - каб спаткi давесцi,

Вось сякера - галованьку знесцi.

Гэта было як дзве часткi паролю. Але быў яшчэ адзiн радок пасля "званоў Старога Бэйлi". Можа, удасца здабыць яго з памяцi пана Чэрынгтана, добра яе раскатурхаўшы.

- Адкуль ты гэта ведаеш? - спытаўся ён.

- Ад дзеда. Ён звычайна паўтараў мне гэты вершык, як я была малая. Яго выпарылi, калi мне было восем гадоў. Ва ўсякiм разе, ён знiк. Але што ж такое лiмон? - дадала яна знянацку. - Я бачыла апельсiны. Гэта круглыя жоўтыя плады з тоўстай скуркай.

- Я памятаю лiмоны, - сказаў Ўiнстан. - Яшчэ ў пяцiдзесятыя гады яны не былi рэдкасцю. Яны былi такiя кiслыя, што толькi панюхаеш, i ўжо зубы баляць.

- За гэтай карцiнай, напэўна, шмат клапоў, - сказала Джулiя. Калi-небудзь я яе здыму i добра ўсё прыбяру. Здаецца, нам ужо пара iсцi. Мне трэба прыбрацца i змыць з твару пудру. Як шкада! Пасля я адмыю твой твар ад памады.

Ўiнстан паляжаў яшчэ некалькi хвiлiн. У пакоi гусцелi прыцемкi. Ён павярнуўся да святла i ляжаў, не зводзячы вачэй з прэс-пап'е. Невычэрпна цiкавы быў не кавалак каралу, а нутро самога шкла. У гэтым прадмеце была такая глыбiня! I разам з тым ён быў празрысты, амаль як паветра. Здавалася, што паверхня шкла была нябесным скляпеннем, пад якiм хаваўся цэлы маленькi сусвет. Яму здавалася, што ён можа ўвайсцi ў гэты сусвет. Ён уяўляў сабе, што ён i папраўдзе там, у шкле, разам з гэтым ложкам з чырвонага дрэва, з раскладным столiкам, з гадзiннiкам, са старасвецкаю гравюрай i з самiм прэс-пап'е. Прэс-пап'е было пакоем, дзе ён знаходзiўся, а карал быў жыццём Джулii i ягоным уласным, i жыццi iхныя злучалiся ў вечнасцi ў сэрцы крышталю.